17 października bieżącego roku zapadł wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej korzystny dla polskich przedsiębiorców zajmujących się eksportem. Zgodnie z treścią orzeczenia, gdy udowodniono wywóz towarów poza Unię Europejską w ramach transakcji sprzedaży, organy podatkowe powinny nałożyć zerowy podatek VAT. Dotychczas polski fiskus odmawiał stosowania stawki 0% w sytuacji, gdy towar został otrzymany przez nabywcę niewidniejącego na fakturze. Orzeczenie Trybunału pozwoli przedsiębiorcom na odzyskanie nadpłaconego podatku i ułatwi wywóz towarów poza obszar Unii.
Co do zasady przy eksporcie towarów poza terytorium Unii Europejskiej przedsiębiorcom przysługuje prawo do zastosowania zerowej stawki VAT. W tym celu eksporter musi posiadać dokumenty potwierdzające wywóz towarów poza terytorium Unii. Zgodnie z treścią art. 41 ust. 6a ustawy o podatku od towarów i usług dokumentem potwierdzającym wywóz może być dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, analogiczny dokument spoza systemu jeżeli zapewniona jest jego autentyczność, zgłoszenie wywozowe w formie papierowej, albo jego kopia potwierdzona przez organ celny. Należy jednak podkreślić, że katalog dokumentów potwierdzających wywóz towaru jest otwarty.
Dotychczasowa praktyka polskich organów podatkowych uniemożliwiała skorzystanie z preferencyjnej stawki mimo spełniania powyższego warunku, jeśli eksportowane towary zostały nabyte nie przez podmioty wykazane na fakturach, lecz przez innych nieustalonych nabywców. Fiskus nakładał w takim wypadku podatek VAT w wysokości 23% jak w transakcjach krajowych.
Powyższa wykładnia przepisów została zakwestionowana w wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 17 października 2019 r. (sygnatura akt C 653/18). Orzeczenie Trybunału dotyczyło sprawy związanej ze sprzedażą przez polskiego eksportera telefonów komórkowych na Ukrainę. Urzędnicy skarbowi ustalili w trakcie kontroli, że towary trafiły wprawdzie za granicę, ale do innych podmiotów niż nabywcy wykazani na fakturach. Uznali zatem, że nie był to eksport objęty zerową stawką i zażądali od polskiej firmy 23 % podatku.
W odpowiedzi na pytanie prejudycjalne Naczelnego Sądu Administracyjnego Trybunał stwierdził, że nawet jeśli wywożone towary są nabywane poza Unią przez podmiot, który nie jest wykazany na fakturze, i który nie został ustalony i tak należy zastosować zerową stawkę VAT. Przedsiębiorca musi jedynie spełnić obiektywny wymóg jakim jest posiadanie dokumentu potwierdzającego eksport towaru. Nie ma zatem znaczenia dokładne określenie nabywcy, ani ewentualne nieprawidłowości po jego stronie. Jak podniósł Trybunał „dostawca nie może ponosić odpowiedzialności za zapłatę VAT niezależnie od jego udziału w oszustwie popełnionym przez nabywcę. Przypisywanie bowiem podatnikowi utraty dochodów podatkowych spowodowanej stanowiącym oszustwo działaniem osób trzecich, na które podatnik nie ma żadnego wpływu, byłoby oczywiście nieproporcjonalne”.
Co więcej, nawet jeśli fiskus udowodni, że wywóz towarów poza terytorium UE faktycznie nie miał miejsca, to organy podatkowe nie są uprawnione do zastosowania stawki 23%. Zgodnie z treścią omawianego wyroku w takim przypadku transakcja powinna być uznana za niepodlegającą opodatkowaniu VAT, co wiąże się z niemożliwością odliczenia podatku naliczonego.
Trybunał zastrzegł jednak, że zerowa stawka nie będzie przysługiwać, gdy w ramach eksportu dojdzie do popełnienia oszustwa podatkowego, o którym podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć. Zatem poza dokumentami potwierdzającymi wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej podatnicy powinni również dochować należytej staranności w kontaktach ze swoimi kontrahentami. W przeciwnym wypadku stracą prawo do stawki 0%.
Wyrok Trybunału umożliwi polskim przedsiębiorcom odzyskanie nadpłaconego podatku VAT pod warunkiem, że dotrzymali obowiązku udokumentowania eksportu towarów poza terytorium UE. Nie powinni jednak zwlekać, bowiem zgodnie z art. 241 Ordynacji podatkowej termin na wznowienie zakończonych postępowań podatkowych mija po miesiącu od opublikowania wyroku Trybunału Sprawiedliwości w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
