Zgodnie z wyrokiem TSUE z 18 marca 2021 r., sygn. C-895/19 polskie urzędy skarbowe nie mają prawa żądać odsetek, gdy przedsiębiorca z winy dostawcy wykazuje VAT od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów dopiero po trzech miesiącach.
To jest kolejny korzystny wyrok TSUE dla podatników VAT w Polsce (w październiku wyrok TSUE został wydany w zakresie niezgodności ulgi na złe długi).
Co prawda wyrok dotyczy wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (dalej: WNT), lecz można go także przełożyć na rozliczenie usług (w ramach importu usług). Mechanizm jest tu identyczny.
Wyrok dotyczy sytuacji, gdy podatnikiem jest nabywca, a VAT należny jest zarazem podatkiem naliczonym. Transakcja ta powinna więc być rozliczona na „zero”.
Niestety w polskiej ustawie VAT zgodnie z art. 86 ust. 10b pkt 2.3 i ust. 10i ustawy o VAT funkcjonują przepisy:
Art. 86. ust.10b. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w przypadkach, o których mowa w:
1) ust. 2 pkt 1 oraz pkt 2 lit. a – powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny;
2) ust. 2 pkt 4 lit. c – powstaje zgodnie z ust. 10, pod warunkiem że podatnik:
a) otrzyma fakturę dokumentującą dostawę towarów, stanowiącą u niego wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy,
b) uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy;
Art. 86 ust. 10i. W przypadku uwzględnienia przez podatnika kwoty podatku należnego w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, w terminie późniejszym niż określony w ust. 10b pkt 2 lit. b i pkt 3, podatnik może odpowiednio zwiększyć kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w odniesieniu do którego nie upłynął jeszcze termin do złożenia deklaracji podatkowej.
Zatem jeżeli podatnik wykaże WNT dopiero po trzech miesiącach, to musi rozliczyć podatek należny w deklaracji za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy, a podatek naliczony powinien wykazać w deklaracji bieżącej – co oznacza, że powstaje zaległość podatkowa, od której należy zapłacić odsetki za zwłokę. To samo dotyczy importu usług. Podatnik zatem nie ponosząc żadnej winy (bo np. otrzymał późno fakturę od swojego kontrahenta) musi ponosić konsekwencje jak przy spóźnionej zapłacie podatku.
Przepisy te od samego początku naruszały zasadę neutralności i proporcjonalności VAT.
Niestety sądy też nie sprzyjały polskim podatnikom.
TSUE w wyroku uznał więc, że polskie przepisy są sprzeczne z zasadą neutralności VAT, jeżeli skutkują tym, że rozliczenie VAT należnego i naliczonego związanego z tą samą transakcją nie nastąpi w jednym okresie rozliczeniowym i to niezależnie od okoliczności danej sprawy, np. dobrej wiary podatnika.
Zaznaczył dodatkowo, że państwa członkowskie mogą nakładać grzywny lub kary pieniężne za nieprzestrzeganie formalnych warunków realizacji prawa do odliczenia VAT. Nie mogą jednak wykraczać poza to, co jest konieczne dla prawidłowego poboru podatku i zapobiegania oszustwom podatkowym. Nie mogą też naruszać zasady neutralności VAT.
Ministerstwo Finansów w ramach SLIM VAT 2 planuje nowelizację przepisów. Nie będzie konieczności rozliczenia podatku należnego z tytułu importu usług w terminie 3 miesięcy jako warunku do odliczenia VAT naliczonego w tym samym okresie rozliczeniowym co deklarowany VAT należny. Podobnie zapewne będzie w zakresie WNT.
Ale to przyszłość? A co z przypadkami, kiedy podatnicy zapłacili należne (i to niemałe) odsetki?
W zależności od sytuacji podatnika można:
1. Jeżeli doszło już do wydania decyzji ostatecznej lub zapadł prawomocny wyrok sądu administracyjnego – wznowić postępowanie podatkowe lub sądowoadministracyjne.
Termin: miesiąc od dnia publikacji wyroku TSUE, w przypadku postępowań sądowo administracyjnych – 3 miesiące od dnia publikacji wyroku.
2. Wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty – zarówno w zakresie WNT jak i importu usług. Wraz z wnioskiem podatnik powinien złożyć korekty deklaracji VAT, „przesuwając” podatek naliczony do okresów, w których wykazany był podatek należny i likwidując w ten sposób powstałą w przeszłości zaległość podatkową.
Ponieważ nadpłata będzie wynikiem orzeczenia trybunału, podatnikom przysługuje oprocentowanie od kwot wpłaconych do urzędu skarbowego. Warto pamiętać, że podatnik jest uprawniony do oprocentowania nadpłaty za okres od dnia jej powstania (czyli od okresu, w którym zapłacono nienależne odsetki) do dnia zwrotu, jeżeli wniosek o stwierdzenie nadpłaty zostanie złożony w ciągu 30 dni od publikacji orzeczenia TSUE w Dzienniku Urzędowym UE (orzeczenia trybunału są zwykle publikowane w ciągu 1,2 miesięcy od dnia ogłoszenia).
3. Zaprzestać już od momentu wydania wyroku TSUE rozliczania WNT i importu usług wg zasad obowiązujących w polskiej ustawie VAT i zacząć stosować zasadę rozliczenia podatku VAT naliczonego i należnego w tym samym miesiącu.
Służymy Państwu wsparciem w zakresie przygotowania dokumentów do odzyskania zapłaconych nienależnie odsetek i zapraszamy do kontaktu z kancelarią.
