Regulacje podatkowe mają znaczący wpływ na działalność gospodarczą każdego przedsiębiorcy. W wielu przypadkach decydują one o tym, czy prowadzenie danego biznesu okaże się opłacalne. Co ważne, przedsiębiorca może poprzez podejmowane decyzje kształtować swoją sytuację prawną jako podatnika. Tym samym ma on możliwość kontrolowania tego, czy w danym przypadku stosuje się te normy prawa podatkowego, które nie osłabią jego pozycji rynkowej. Jedna z najważniejszych decyzji w zakresie regulacji podatkowych, którą podjąć musi każdy przedsiębiorca, dotyczy wyboru formy opodatkowania działalności. Obecnie ( w 2022 r. ) do dyspozycji podmiotów gospodarczych pozostają trzy formy: opodatkowanie na zasadach ogólnych, podatek liniowy i ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Oprócz tego przedsiębiorcy mogą kontynuować rozliczanie w formie karty podatkowej pod warunkiem, że korzystali z niej w roku poprzednim. W artykule omawiamy każdą z wymienionych form opodatkowania, starając się zidentyfikować i scharakteryzować ich zalety i wady.
Formy opodatkowania firm – karta podatkowa
Zacznijmy od charakterystyki karty podatkowej, czyli tej formy opodatkowania przedsiębiorstw, której nie mogą już wybrać podmioty rozpoczynające działalność w 2022 r. Karta podatkowa jest najprostszą ( obok ryczałtu ) metodą opodatkowania działalności. Przedsiębiorcy mogą z niej skorzystać pod warunkiem, że:
- kontynuują opodatkowanie w formie karty podatkowej po 31 grudnia 2021 roku i nie zrezygnują ani nie utracą prawa do opodatkowania w tej formie po 31 grudnia 2021 roku,
- prowadzą działalność gospodarczą na terytorium Polski,
- ich działalność należy do jednego z dwunastu działów określonych w rozporządzeniu ministerialnym, tj. m.in.: działalności usługowej czy wytwórczo-usługowej, gastronomii czy usług transportowych,
- nie korzystają z usług osób, które nie są zatrudnione na podstawie umowy o pracę, z usług innych przedsiębiorstw i zakładów (mogą jednak korzystać z usług specjalistycznych, niezwiązanych z działalnością podatnika, które są niezbędne do wykonania danego wyrobu czy świadczenia usług),
- ich małżonek nie prowadzi działalności gospodarczej tego samego rodzaju, z której przychody (dochody) podlegają odrębnemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym na ogólnych zasadach, podatkiem liniowym lub ryczałtem,
- nie prowadzą działalności gospodarczej innego rodzaju poza wskazanym w zgłoszeniu organowi podatkowemu,
- nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.
Metody opodatkowania – karta podatkowa
Stawki podatku w formie karty podatkowej ustalane są rokrocznie przez ministra właściwego ds. finansów publicznych w odniesieniu do poszczególnych typów działalności. Przykładowo, szewc jedynie naprawiający obuwie, niezatrudniający pracowników i działający w miejscowości zamieszkałej przez 5-50 tys. mieszkańców, zapłaci w 2022 roku 135 zł miesięcznie, natomiast fryzjer damski w miejscowości zamieszkałej przez 5-50 tys. mieszkańców, zatrudniający jednego pracownika, zapłaci w 2022 roku 413 zł miesięcznie. Warto odnotować, że w ciągu pięciu ostatnich lat stawki karty podatkowej z roku na rok niezmiennie wzrastały.
Do zalet karty podatkowej z pewnością należy uproszczona księgowość i brak obowiązku prowadzenia ksiąg przychodów i rozchodów, stosunkowo niska stawka i brak zależności między osiąganym przychodem a wysokością stawki. Należy jednak pamiętać, że przedsiębiorcy korzystający z tej metody opodatkowania nie mogą ( podobnie jak w przypadku ryczałtu ) odliczyć od przychodów kosztów ich uzyskania.
Oferta: Doradca podatkowy Warszawa, Kraków, Katowice
Sposoby opodatkowania – ryczałt
Drugą uproszczoną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Mogą z niego skorzystać:
- osoby fizyczne osiągające przychody z działalności gospodarczej,
- przedsiębiorstwa w spadku,
- spółki cywilne, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
- spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstw w spadku,
- spółki jawne, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
pod warunkiem, że przychody wymienionych podmiotów w poprzednim roku podatkowym nie były wyższe niż 2 mln euro (obliczone według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku), a także:
- rolnicy dokonujący sprzedaży w ramach rolniczego handlu detalicznego.
Formy podatkowe – ryczałt
Podatnik korzystający z ryczałtu nie może uwzględnić w rozliczeniu kosztów uzyskania przychodów. Nie może on także rozliczyć się wspólnie z małżonkiem albo jako samotny rodzic, a także odliczyć od ryczałtu ulgi na dziecko. W kontekście ostatniego z wymienionych ograniczeń należy wskazać, że jeśli przedsiębiorca ( oprócz przychodów osiąganych z działalności opodatkowanej ryczałtem ) osiąga dodatkowe przychody opodatkowane, np. na zasadach ogólnych, wówczas może skorzystać z ulgi na dziecko w związku z tymi przychodami.
Stawki ryczałtu są stałe i zależą od rodzaju prowadzonej działalności. Wynoszą one od 2% (w przypadku przychodów ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy) do 17% (w przypadku przychodów uzyskanych w związku z działalnością w ramach wolnego zawodu).
Podatnik ryczałtu jest obowiązany złożyć w terminie od 15. do końca lutego zeznanie PIT-28 bądź PIT-28s. Oprócz tego powinien on co miesiąc bądź co kwartał (jeśli posiada status małego podatnika, czyli jego przychody za poprzedni rok nie przekroczyły określonej wartości – w 2021 r. wynosiła ona 918 820 zł) wpłacać zaliczki na podatek.
Do zalet ryczałtu należą niskie stawki podatkowe i brak obowiązku prowadzenia księgi przychodów i rozchodów (wystarczy prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów). W kontekście wad należy raz jeszcze wspomnieć o braku możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów, a także rozliczenia się ze współmałżonkiem czy dzieckiem.
Formy opodatkowania w Polsce – opodatkowanie na zasadach ogólnych
Opodatkowanie na zasadach ogólnych, zwane także skalą podatkową, jest najczęściej wybieraną w Polsce metodą opodatkowania. Opodatkowaniu podlega w tym przypadku dochód (nie zaś przychód) według dwustopniowej skali:
- do 120 000 zł : 17% – minus kwota zmniejszająca podatek (5 100 zł),
- ponad 120 000 zł : 15 300 zł (17% ze 120 000 zł = 5100 zł) + 32% nadwyżki ponad 120 000 zł.
W przypadku skorzystania z opodatkowania na zasadach ogólnych, podatnik jest obowiązany prowadzić księgę przychodów i rozchodów. Ponadto na koniec roku podatkowego powinien on sporządzić spis z natury (inwentaryzację), wykazując w nim m.in. nabyte towary oraz materiały.
Po zakończeniu roku podatkowego podatnik ma obowiązek złożenia w odpowiednim urzędzie skarbowym zeznania rocznego PIT-36 (do 30 kwietnia). Oprócz tego jest on obowiązany opłacać comiesięczne bądź (w przypadku małego podatnika) cokwartalne zaliczki na podatek dochodowy.
Do zalet skali podatkowej zalicza się:
- prawo do skorzystania z ulg podatkowych,
- prawo do wspólnego rozliczania z małżonkiem,
- prawo do rozliczenia z dzieckiem,
- prawo do pomniejszenia osiągniętych przychodów o poniesione koszty uzyskania przychodów,
- możliwość skorzystania z kredytu podatkowego,
- kwota wolna od podatku.
Z kolei za wady skali uznaje się zależność między wysokością dochodu a wysokością stawki, a także obowiązek prowadzenia KPiR.
Formy podatkowe dla firm – podatek CIT
Podatek liniowy wyróżnia się na tle innych form opodatkowania w Polsce stałą stawką procentową 19%. Przedsiębiorcy są uprawnieni do wyboru podatku liniowego podczas rejestracji działalności gospodarczej na druku CEIDG-1. Oprócz tego mogą oni zmienić na podatek liniowy formę opodatkowania, z której korzystali dotychczas. Aby to uczynić, należy do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód w roku podatkowym, a w przypadku zmiany z karty podatkowej – w terminie do 20 stycznia, złożyć pisemne oświadczenie o zmianie do naczelnika właściwego urzędu skarbowego bądź aktualizację CEIDG-1. Zaliczki na podatek dochodowy płaci się co miesiąc bądź co kwartał. Uprawnieni do rozliczania cokwartalnego są wyłącznie tak zwani mali podatnicy.
Podatek liniowy wiąże się z następującymi zaletami:
- brak zależności między wysokością dochodów a wysokością stawki,
- łatwość wyliczenia podatku,
- możliwość odliczenia kosztów uzyskania przychodów,
- dochody opodatkowane liniowo nie mają wpływu na podwyższenie stawki podatku od dochodów, które są opodatkowane według skali podatkowej.
Do wad należą z kolei:
- brak możliwości skorzystania z większości ulg podatkowych,
- brak prawa do kredytu podatkowego,
- brak możliwości wspólnego rozliczenia z dzieckiem bądź małżonkiem,
- brak kwoty wolnej od podatku.
Formy opodatkowania firm – podsumowanie
Należy zauważyć, że każda forma opodatkowania ma swoje wady i zalety. To, czy wybór danej metody przyniesie podatnikowi korzyść, zależy przede wszystkim od rodzaju prowadzonej działalności, wysokości dochodów (przychodów) i wysokości kosztów uzyskania przychodów. Przedsiębiorca rozważający wybór odpowiedniej metody opodatkowania powinien każdorazowo wziąć pod uwagę wskazane trzy czynniki. Oczywiście w danym przypadku również inne kwestie, np. możliwość rozliczenia podatku z dzieckiem, mogą być dla podatnika istotne czy wręcz nadrzędne. Stąd analiza przeprowadzona przed podjęciem decyzji powinna być zawsze zrelatywizowana do celów zakładanych przez przedsiębiorcę.
