Ulgi podatkowe na działania innowacyjne

Przedsiębiorcy mający obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) mogą skorzystać z przewidzianych przez ustawodawcę ulg. Jeśli podmiot spełnia określone w ustawie przesłanki, może liczyć na ograniczenie obciążeń podatkowych, np. w postaci zmniejszenia podstawy opodatkowania, czyli uzyskanego dochodu. Jednym z typów ulg przewidzianych w ustawie o CIT jest ulga na innowacje. Do 2022 r. firmy stawiające na innowacyjność mogły skorzystać wyłącznie z ulgi na badania i rozwój oraz ulgi IP Box, a ich pracownicy, rozliczający się zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy o PIT) – z ulgi dla twórców. Obecnie, dzięki reformom podjętym w ramach Polskiego Ładu, katalog ulg innowacyjnych obejmuje nowe rozwiązania: ulgę na innowacyjnych pracowników, ulgę na robotyzację, a także ulgę na prototypy. W artykule zajmujemy się omówieniem ulg na innowacje, skupiając się na regulacjach zawartych w ustawie o CIT.

Wspieranie innowacji – podstawowe informacje o podatku CIT

Zanim przejdziemy do opisu poszczególnych ulg na innowacje, scharakteryzujmy krótko podatek CIT. Obowiązane do jego uiszczenia są podmioty, które wskazano w art. 1 i 1a ustawy o CIT. Chodzi w szczególności o:

• osoby prawne (np. spółki kapitałowe czy stowarzyszenia);
• jednostki niemające osobowości prawnej (oprócz przedsiębiorstw w spadku i spółek pozbawionych osobowości prawnej, np. spółek partnerskich) – należą do nich m.in. wspólnoty mieszkaniowe;
• spółki kapitałowe w organizacji;
• spółki jawne, jeśli spełniają warunki określone w art. 1 ust. 3. pkt 1a ustawy o CIT;
• spółki komandytowe mające siedzibę lub zarząd w Polsce;
• spółki komandytowo-akcyjne mające siedzibę lub zarząd w Polsce;
• podatkowe grupy kapitałowe, o których mowa w art. 1a ustawy o CIT po spełnieniu określonych w ustawie warunków;
• spółki, które nie mają osobowości prawnej, z siedzibą lub zarządem w innym państwie, pod warunkiem że zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Możemy wyróżnić dwie stawki podatku CIT:

• stawkę podstawową, która wynosi 19% podstawy opodatkowania;
• stawkę preferencyjną, która wynosi 9% podstawy opodatkowania – uprawnieni do skorzystania z niej są tzw. mali podatnicy oraz podmioty rozpoczynające działalność.

Podstawę opodatkowania CIT stanowi dochód (inaczej niż np. w przypadku ryczałtu) – przez dochód należy rozumieć przychód pomniejszony o poniesione przez przedsiębiorcę koszty.

Ulga na badania i rozwój (B+R)

Pojęcie działalności badawczo-rozwojowej zostało zdefiniowane w art. 4a pkt 26 ustawy o CIT. Należy przez nie rozumieć działalność twórczą, obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Konstrukcja ulgi została z kolei scharakteryzowana w art. 18d ustawy. W ramach ulgi B+R odliczeniu od podstawy opodatkowania podlegają wskazane w ustawie koszty związane z działalnością badawczo-rozwojową. Należą do nich np.:

• nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową;
• nabycie niebędącego środkami trwałymi sprzętu specjalistycznego wykorzystywanego bezpośrednio w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, w szczególności naczyń i przyborów laboratoryjnych oraz urządzeń pomiarowych;
• ekspertyzy, opinie czy usługi doradcze;
• wybrane koszty uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.

Ulga technologiczna IP BOX

Ulgi IP Box, określanej również jako Innovation Box lub Patent Box, dotyczy art. 24d ustawy o CIT. Istotą ulgi jest przyznanie przedsiębiorcy preferencyjnej stawki opodatkowania, wynoszącej 5%. Obejmuje ona osiągnięty przez podatnika dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, do których należą:

• patent;
• prawo ochronne na wzór użytkowy;
• prawo z rejestracji wzoru przemysłowego;
• prawo z rejestracji topografii układu scalonego;
• dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin;
• prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu;
• wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin;
• autorskie prawo do programu komputerowego.

Ulga na innowacyjnych podatników

Do nowych, przygotowanych przez ministerstwo finansów z myślą o 2023 r., ulg podatkowych, należy w szczególności ulga na innowacyjnych podatników. Jej konstrukcja prawna została określona w art. 18db ustawy o CIT. Ulga przysługuje podmiotom, które ponoszą wydatki na działalność badawczo-rozwojową, lecz nie mogą, np. ze względu na zbyt niski dochód, odliczyć kosztów kwalifikowanych w całości od podstawy opodatkowania. W ramach ulgi podatnik jest uprawniony do pomniejszenia kwoty zaliczek na podatek dochodowy o iloczyn kwoty nieodliczonej i stawki podatku obowiązującej go w danym roku podatkowym. Należy pamiętać, że ulga obejmuje wyłącznie te zaliczki, które dotyczą osób bezpośrednio zaangażowanych w działalność B+R, czyli takich, których czas pracy przeznaczony na:

• realizację działalności B+R, pozostający w ogólnym czasie pracy w danym miesiącu, wynosi co najmniej 50%;
• wykonanie usługi w zakresie działalności B+R na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło w danym miesiącu, pozostający w całości czasu przeznaczonego na wykonanie usługi, wynosi co najmniej 50%.

Ulga z tytułu kosztów poniesionych na nowe technologie – prototypy

Kolejną z ulg na innowacje jest ulga na prototypy określona w art. 18ea ustawy o CIT. Rozwiązanie pozwala podatnikom odliczyć od podstawy opodatkowania kwotę wynoszącą 30% kosztów poniesionych na produkcję próbną nowego produktu (prototypu) i wprowadzenie go na rynek. Ulga dotyczy zatem podmiotów gospodarczych, którzy w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej opracowali prototyp i poddają go komercjalizacji. Wysokość odliczenia nie może przekroczyć 10% dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów niż z zysków kapitałowych.

Ulga na robotyzację

Katalog ulg technologicznych uzupełnia ulga na robotyzację, o której mowa w art. 38 eb ustawy o CIT. Ulga, obowiązująca od stycznia 2022 r., uprawnia podatników do odliczenia od podstawy opodatkowani kwoty wynoszącej 50% kosztów uzyskania przychodów poniesionych w roku podatkowym na robotyzację. Kwota odliczenia nie może jednak przekroczyć kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych. Do kosztów uzyskania przychodów poniesionych na robotyzację zalicza się m.in.:

• koszty nabycia fabrycznie nowych robotów przemysłowych;
• maszyn i urządzeń peryferyjnych do robotów przemysłowych funkcjonalnie z nimi związanych;
• urządzeń do interakcji pomiędzy człowiekiem a maszyną do robotów przemysłowych;
• koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych niezbędnych do poprawnego uruchomienia i przyjęcia do używania robotów przemysłowych oraz innych środków trwałych, wymienionych w punkcie wyżej;
• koszty nabycia usług szkoleniowych dotyczących robotów przemysłowych oraz innych środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w powyższych punktach.

Ulga na innowacje – podsumowanie

Podatnicy CIT, którzy korzystają z innowacyjnych rozwiązań w działalności gospodarczej, są uprawnieni do uzyskania specjalnych ulg podatkowych. Należą do nich:

• ulga na badania i rozwój;
• ulga IP BOX;
• ulga na innowacyjnych podatników;
• ulga na prototypy;
• ulga na robotyzację.

Prawodawca szczegółowo określa przesłanki, od spełnienia których zależy możliwość uzyskania odliczeń, ich wysokość oraz ewentualne wyłączenia podmiotowe. W razie wątpliwości dotyczących uprawnienia do zastosowania ulgi warto zapoznać się z wymienionymi wyżej przepisami.