VAT w transakcjach międzynarodowych – niezbędna wiedza

1. 1. Wewnątrzwspólnotowa Dostawa Towarów – kiedy występuje?
   2. Stawka 0% przy Wewnątrzwspólnotowej Dostawie Towarów
   3. VAT w transakcjach międzynarodowych – Wewnątrzwspólnotowe Nabycie Towarów
   4. Eksport towarów a podatek VAT
   5. VAT w obrocie międzynarodowym – co zrobić, by uzyskać stawkę 0% przy eksporcie?
   6. Import towarów a VAT – co należy wiedzieć?
   7. VAT w obrocie międzynarodowym – gdzie szukać informacji?

Wiele spośród transakcji dokonywanych przez polskich przedsiębiorców ma charakter międzynarodowy. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług (ustawy o VAT) normują współpracę rodzimych podmiotów z zagranicznymi kontrahentami w szczególny sposób, przewidując dla strony polskiej dodatkowe obowiązki lub uprawnienia. Regulacje różnią się przy tym w zależności od typu współpracy biznesowej i roli, jaką odgrywają w niej krajowe podmioty.
W artykule omawiamy cztery rodzaje transakcji: Wewnątrzwspólnotową Dostawę Towarów (WDT), Wewnątrzwspólnotowe Nabycie Towarów (WNT), a także import i eksport. Pierwsze dwa typy dotyczą transakcji w obrębie UE, dwa pozostałe – transakcji z kontrahentami spoza państw członkowskich UE.

1.Wewnątrzwspólnotowa Dostawa Towarów – kiedy występuje?

Mianem Wewnątrzwspólnotowej Dostawy Towarów określa się wywóz towarów z terytorium Polski na terytorium państwa członkowskiego UE (art. 13 ust. 1 Ustawy o VAT). Aby można było zakwalifikować daną transakcję jako WDT, konieczne jest spełnienie szeregu warunków określonych w ustawie (zob. np. art. 13 ust. 2 Ustawy o VAT). Z Wewnątrzwspólnotową Dostawą Towarów mamy do czynienia, jeśli:
Nabywca towaru:

• ma status podatnika VAT w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub
• jest osobą prawną pozbawioną statusu podatnika VAT, która jest zidentyfikowana na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w państwie członkowskim innym niż Polska (ma numer VAT-UE nadany w tym państwie) lub
• jest innym podatnikiem VAT lub osobą prawną niebędącą podatnikiem VAT, działającymi w takim charakterze, jeżeli przedmiotem dostawy są wyroby akcyzowe objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub procedurą przemieszczania wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą lub
• jest innym podmiotem, działającym w innym niż Polska państwie członkowskim, jeżeli przedmiotem dostawy są nowe środki transportu.

Dostawca towaru:

• jest podatnikiem VAT w rozumieniu art. 15 Ustawy o VAT lub jest innym podmiotem niebędącym podatnikiem, jeżeli przedmiotem dostawy są nowe środki transportu,
• jest zarejestrowany w Polsce jako podatnik VAT-UE,
• nie korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 Ustawy o VAT.

2.Stawka 0% przy Wewnątrzwspólnotowej Dostawie Towarów

Na mocy art. 42 Ustawy o VAT WDT podlega opodatkowaniu według stawki 0%, pod warunkiem że podatnik:

• dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej, który nabywca podał podatnikowi.
• przed upływem terminu złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, dysponuje dowodami, że towary będące przedmiotem transakcji zostały przetransportowane z Polski i dostarczone do nabywcy na terytorium innego państwa członkowskiego UE,
• w momencie złożenia deklaracji, w której wykazuje WDT, ma status podatnika VAT-UE.

Aby potwierdzić Wewnątrzwspólnotową Dostawę Towarów, przedsiębiorca może, na mocy art. 42 ust. 3, skorzystać z następujących dokumentów:

• przewozowych, które otrzymał od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium kraju, musi z nich jednoznacznie wynikać, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia w państwie członkowskim innym niż Polska – w przypadku gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi (spedytorowi),
• specyfikacji poszczególnych sztuk ładunku.

Dodatkowe wymogi dowodowe zostały opisane w art. 42 ust. 4 oraz ust. 5. Ustawy o VAT.

3.VAT w transakcjach międzynarodowych – Wewnątrzwspólnotowe Nabycie Towarów

Przez Wewnątrzwspólnotowe Nabycie Towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium Polski z innego państwa członkowskiego UE (art. 9 ust 1 Ustawy o VAT).
WNT jest dla polskiego przedsiębiorcy neutralne podatkowo (nie generuje dla niego zobowiązań podatkowych), jeśli może on odliczyć podatek naliczony od podatku należnego zgodnie z art. 86 ust. 1Ustawy o VAT. Należy przy tym pamiętać, że uprawnienie do odliczenia przysługuje podatnikowi pod warunkiem, że otrzyma on fakturę potwierdzającą transakcję z kontrahentem zagranicznym w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w stosunku do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Wskutek niedotrzymania tego terminu na przedsiębiorcę zostaje nałożony obowiązek pomniejszenia kwoty naliczonego podatku w rozliczeniu.

4.Eksport towarów a podatek VAT

Przedsiębiorcy mogą również dokonywać transakcji z kontrahentami spoza UE – mówimy wówczas o eksporcie bądź imporcie. Definicję eksportu towarów znaleźć można w art. 2 ust. 8 Ustawy o VAT. Głosi ona, że przez eksport należy rozumieć dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium Polski poza terytorium Unii Europejskiej przez:

• dostawcę lub na jego rzecz (eksport bezpośredni), lub
• nabywcę lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych, lub innych środków transportu służących do celów prywatnych (eksport pośredni)

– jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez właściwy organ celny określony w przepisach celnych.

5.VAT w obrocie międzynarodowym – co zrobić, by uzyskać stawkę 0% przy eksporcie?

Przedsiębiorca dokonujący eksportu towarów może liczyć na stawkę VAT 0% po przejściu kolejnych etapów procedury celnej. W jej trakcie powinien uzyskać dokument potwierdzający wywóz towarów poza UE, który – zgodnie z art. 41 ust. 6a ustawy o VAT – przybiera jedną z trzech form:

• dokumentu elektronicznego, pochodzącego z systemu teleinformatycznego, który służy do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu (komunikat IE-599),
• dokumentu elektronicznego, który pochodzi z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, uzyskanego poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność,
• zgłoszenia wywozowego na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, które złożono poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo kopię tego zgłoszenia potwierdzoną przez właściwy organ celny (dokument SAD).

W celu uzyskania komunikatu IE-599 należy w pierwszej kolejności dokonać zgłoszenia celnego za pośrednictwem systemu AES (Automatycznego Systemu Eksportu). Następnie dochodzi do przyjęcia przez urząd celny zgłoszenia celnego wywozowego i nadanie numeru ewidencyjnego operacji wywozowej. W wyniku odprawy celnej towary dopuszcza się do wywozu poza terytorium UE. Zamknięcie procedury celnej i wydanie komunikatu IE-599 następuje wówczas, gdy towary zostają wywiezione do państwa docelowego. Należy przy tym pamiętać, że eksport towarów zostanie opodatkowany stawką 0% VAT, jeśli podatnik otrzymał wskazany dokument potwierdzający przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy.
Warto na marginesie odnotować, że w przypadku eksportu usług polski przedsiębiorca nie płaci VAT – obowiązany do jego uiszczenia jest jego kontrahent, czyli nabywca.

6.Import towarów a VAT – co należy wiedzieć?

Definicję importu towarów znajdziemy w art. 2 ust. 7 Ustawy o VAT. Zgodnie z nią przez import należy rozumieć przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium Unii Europejskiej (w tym na terytorium Polski). Definicja importu towarów występuje z kolei w art. 2 ust. 9 ustawy – głosi ona, że importem usług jest świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1pkt 4.
Podatnikami z racji importu towarów są podmioty zobowiązane do uiszczenia cła, czyli importerzy. Obowiązek zapłaty podatku spoczywa na nich również, gdy:

• na podstawie przepisów celnych dany towar jest zwolniony od cła,
• cło na towar podlega zawieszeniu,
• zastosowano preferencyjną, obniżoną lub zerową stawkę celną.

Przedsiębiorcy, będący czynnymi podatnikami VAT, którzy dokonują importu usług lub towarów, mogą odliczyć podatek VAT naliczony w zakresie, w jakim nabyte towary są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

7.VAT w obrocie międzynarodowym – gdzie szukać informacji?

Warto na zakończenie podkreślić, że problematyka opodatkowania transakcji międzynarodowych odznacza się bardzo dużym skomplikowaniem. Poszczególne przepisy przewidują liczne wyjątki, często również zawierają odesłania (w tym odesłania kaskadowe). Ponadto, w wielu przypadkach sama znajomość tekstu prawnego nie jest wystarczająca do pomyślnego załatwienia danej sprawy – ważna jest, również wiedza praktyczna dotycząca sposobu działania organów. Aby uniknąć naruszeń prawa i związanych z nimi konsekwencji finansowych, warto zatem skorzystać z pomocy biura rachunkowego. Doradzi ono, z jakich narzędzi prawnych skorzystać, aby uczynić zadość obowiązkom ustawowym, a zarazem ograniczyć obciążenia podatkowe.