Praca zdalna w znowelizowanym kodeksie pracy.
7 kwietnia 2023 r. w życie wejdzie kolejny pakiet nowelizacji do kodeksu pracy. Pakiet ten jest kolejnym zaraz po uregulowaniach dotyczących kontroli trzeźwości wśród pracowników. W całości zostały uchylone w nim dotychczasowe przepisy, dotyczący zatrudniania pracowników w formie telepracy. Wprowadzono również nowe rozwiązania dotyczące wykonywania pracy w formie zdalnej. Czyli w sposób szczególnie popularny w czasie pandemii koronawirusa.
Kto może wnioskować o pracę zdalną?
Nowo uchwalone przepisy przewidują, że praca zdalna może być rozwiązaniem wdrożonym zarówno na wniosek pracownika, jak i z inicjatywy pracodawcy. Samo uzgodnienie zdalnej formy wykonywania pracy może nastąpić zarówno na etapie zawierania umowy o pracę, jak również w czasie jej obowiązywania.
Co więcej, pracodawca będzie mógł na podstawie polecenia nakazać pracownikowi świadczenie pracy w formie zdalnej. Ma do tego prawo niezależnie od tego, jakie postanowienia zawiera w tym zakresie umowa o pracę zawarta pomiędzy stronami.
Na podstawie polecenia pracodawcy pracownik wykonuje pracę zdalną, jeżeli:
- W okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii oraz do trzech miesięcy po ich zakończeniu;
- W okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej.
Kiedy polecenie będzie skuteczne?
Samo polecenie będzie skuteczne, jeżeli bezpośrednio przed jego wydaniem, pracownik złoży pracodawcy oświadczenie w postaci papierowej lub elektronicznej, że posiada on warunki techniczne do wykonywania pracy zdalnej. Jako posiadanie odpowiednich warunków lokalowych i technicznych należy rozumieć przede wszystkim posiadanie wolnej przestrzeni w zajmowanym lokalu, która umożliwia wykonywanie pracy w odpowiednich warunkach. Odpowiednie warunki techniczne, to m.in. zapewnienie takiego łącza internetowego i telefonicznego, żeby możliwe było utrzymanie kontaktu z pracodawcą pozwalającego na swobodne wykonywanie obowiązków pracowniczych.
Nowe przepisy wyróżniają też określone kategorie pracowników, którym pracodawca musi zapewnić możliwość pracy zdalnej na ich wniosek sporządzony w formie pisemnej lub elektronicznej. Są to m.in. kobiety w ciąży, czy też pracownicy opiekujący się innymi członkami rodziny lub domownikami, posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności.
Do czego zobowiązany jest pracodawca?
Uregulowanie pracy zdalnej wprowadzane do kodeksu pracy, nakładają również na pracodawcę szereg dodatkowych obowiązków. Związane są one zarówno z technicznym aspektem wykonywania pracy. Jak również z koniecznością zapewnienia pracownikowi zdalnemu dodatkowych uprawnień normalizujących jego rolę w ramach tworzonego zakładu pracy.
W pierwszej kolejności pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikowi materiałów i narzędzi pracy niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej. Regulacja ta obejmuje również wszelkie urządzenia techniczne, a więc co do zasady – służbowy komputer przenośny. Co więcej, pracodawca zobowiązany jest również do pokrycia kosztów jego instalacji i montażu. A także do zrekompensowania pracownikowi kosztów ponoszonej energii elektrycznej. Rekompensata dotyczy również innych kosztów, które zostały ustalone w treści aktu wewnątrzzakładowego regulującego sposób zdalnego świadczenia pracy.
Kontrole w miejscu wykonywania pracy zdalnej.
Nowe przepisy pozwalają pracodawcy dokonywać również kontroli w miejscu, z którego świadczona jest praca zdalna. Jej przedmiotem może być nie tyle, czy praca rzeczywiście jest wykonywana. Ale czy sposób jej wykonywania jest zgodny z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zgodny z obowiązującą u danego pracodawcy polityką ochrony danych osobowych. W razie stwierdzenia naruszeń pracodawca może zobowiązać pracownika do usunięcia uchybień we wskazanym terminie. Może też cofnąć pracownikowi zgodę na zdalne świadczenie pracy.
W jaki sposób wdrożyć pracę zdalną jako pracodawca?
Aby móc stosować pracę zdalną w działalności swojego przedsiębiorstwa, koniecznym jest, aby u danego pracodawcy funkcjonował określony zestaw ramowych regulacji będących zgodnymi z wchodzącymi w życie 7 kwietnia bieżącego roku przepisami.
Pracodawca chcący korzystać z pracy wykonywanej w sposób zdalny musi zawrzeć porozumienie z zakładową organizacją związkową reprezentującą pracowników. Jeżeli taka u pracodawcy nie działa – może on określić zasady w regulaminie przyjętym po konsultacjach z przedstawicielami pracowników.
Wskazane powyżej regulacje muszą zawierać m.in.:
- Informacje, które grupy pracowników mogą być objęte pracą zdalną;
- Zasady pokrywania przez pracodawcę kosztów związanych z pracą zdalną;
- Zasady ustalania ekwiwalentu pieniężnego z tytułu pozostałych kosztów związanych z wykonywaniem przez pracownika pracy zdalnej;
- Zasady porozumiewania się między pracownikiem a pracodawcą w czasie wykonywania pracy zdalnej, w tym również sposób potwierdzania obecności na stanowisku pracy;
- Zasady kontroli wykonywania pracy oraz w zakresie BHP;
Jeżeli pracodawca nie wdrożył wskazanych powyżej rozwiązań, wprowadzenie pracy zdalnej nadal jest możliwe. O ile porozumienie z pracownikiem odnośnie pracy zdalnej lub polecenie wykonywania pracy zdalnej zawiera wskazane w ustawie elementy.
Stosowanie przepisów o pracy zdalnej wobec zleceniobiorców i osób zatrudnionych na podstawie innych umów cywilnoprawnych
Przepisy o pracy zdalnej będą miały również zastosowanie do osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. Oznacza to, że pracodawca tworzący wewnątrzzakładowe akty prawa pracy dotyczące warunków i zasad wykonywania pracy zdalnej, będzie musiał mieć na uwadze jego szersze zastosowanie.