24 czerwca Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Projekt przedłożył w maju tego roku Minister Rodziny i Polityki Społecznej.
Rząd chce uporządkować system ubezpieczeń społecznych. Nowelizacja obejmuje m.in. o wprowadzenie jednolitych rozwiązań dotyczących przyznawania i wypłaty świadczeń, a także usprawnienie funkcjonowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ustawa przewiduje zmiany dotyczące zasad objęcia ubezpieczeniami społecznymi, prawa do świadczeń, usprawnienia obsługi i uporządkowania działań płatników składek oraz usprawnienia obsługi prowadzenia rozliczeń z płatnikami składek. Nowe rozwiązania mają pozytywnie wpłynąć na spójność i jakość systemu ubezpieczeń.
Istotne zmiany
- Wprowadzono obowiązek przekazywania do ZUS niezbędnych danych do ustalenia uprawnień i wysokości świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przez płatników i ubezpieczonych;
- Rozwiązano problem tzw. emerytur czerwcowych (braku waloryzacji kwartalnej i w konsekwencji niższych świadczeń dla osób przechodzących na emeryturę w czerwcu). Emerytury będą ustalane jak w maju, jeśli będzie to korzystniejsze dla ubezpieczonego;
- Wprowadzono zmiany dotyczące wypłat dla nowych świadczeniobiorców, którzy nabędą świadczenia od 1 stycznia 2022 r. Chodzi o wprowadzenie zasady, że wypłata gotówkowa (za pośrednictwem operatora pocztowego) oraz za pośrednictwem banku będzie miała charakter równorzędny, bez uprzywilejowywania którejkolwiek z form wypłaty;
- Wprowadzono możliwość ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w przypadku, gdy niezdolność ta powstała w okresach pobierania świadczeń opiekuńczych, za które nie było obowiązku opłacania składek ubezpieczeniowych, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;
- Wprowadzono nowe zasady zliczania okresów niezdolności do pracy do jednego okresu zasiłkowego (zarówno okresy nieprzerwanej niezdolności, jak i z przerwą nie dłuższą niż 60 dni, ale niezależnie od tego czy niezdolność byłaby spowodowana tą samą, czy inną przyczyną);
- Skrócono okres możliwości pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia do 91 dni;
- Wprowadzono ograniczenie przekazywania korekt deklaracji ubezpieczeniowych tylko do 5 lat od momentu wymagalności składek;
- Ujednolicono przepisy dotyczące częstotliwości zgłaszania wniosków o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez emerytów kontynuujących aktywność zawodową;
- Wprowadzono obowiązek założenia Platformy Usług Elektronicznych przez wszystkich płatników składek od 1 stycznia 2023 r;
- Wprowadzono możliwość umorzenia, odroczenia lub udzielenia ulg w spłacie należności cywilnoprawnych przez ZUS;
- Uproszczono procedury przy przyznawaniu prawa do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego;
- ZUS uzyska dostęp do elektronicznego centralnego rejestru dotyczącego zezwoleń na pracę cudzoziemców.
Sejm odrzucił poprawki zgłoszone przez opozycję umożliwiające przeliczenie emerytur czerwcowych według nowych zasad dla osób, które nabyły prawo do emerytury w czerwcu od 2009 r. do 2019 r. Nie zmieni się jednak długość okresu zasiłkowego przysługującego w okresie ubezpieczenia — wynosi on nadal co do zasady 182 dni (270 w przypadku niezdolności zaistniałej w okresie ciąży i w przypadku gruźlicy). Skróceniu ulegnie natomiast okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia — przyjęto, że nie będzie on dłuższy niż 91 dni.
Nowelizacja wprowadza także wprowadzić obowiązek założenia Platformy Usług Elektronicznych przez wszystkich płatników składek od 1 stycznia 2023 r.
Nowe rozwiązania wejdą w życie 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.