20 czerwca 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) rozpatrzył wniosek o wydanie orzeczenia prejudycjalnego złożony przez Sąd Rejonowy w Hadze (rechtbank Den Haag) w sprawie (C-540/22) zgodności przepisów prawa holenderskiego ze swobodą świadczenia usług w UE. Sprawa dotyczyła konieczności posiadania dodatkowego zezwolenia na pobyt dla obywateli Ukrainy delegowanych z jednego kraju UE do innego, gdy ich pobyt w kraju oddelegowania przekracza 90 dni.
Przekroczenie 90 dni w przypadku obywateli Ukrainy
W sprawie tej słowacki pracodawca delegował ukraińskich pracowników do pracy w Niderlandach, gdzie ich pobyt został przedłużony powyżej 90 dni w 180-dniowym okresie. Holenderskie przepisy wymagają, aby obywatele państw trzecich, w tym Ukrainy, po takim czasie uzyskali zezwolenie na pobyt. Zezwolenie to określa warunki, długość pobytu oraz koszty jego uzyskania. W związku z tym sąd w Hadze zapytał TSUE, czy takie wymogi są zgodne z przepisami UE dotyczącymi swobody świadczenia usług.
Główne kwestie sporne:
- Obowiązek uzyskania zezwolenia na pobyt: Delegujący podważyli wymóg uzyskania dodatkowego zezwolenia po przekroczeniu 90 dni pobytu w Niderlandach.
- Okres ważności zezwolenia: Holenderskie zezwolenia były ważne jedynie na czas obowiązywania słowackich zezwoleń, co powodowało, że były krótsze niż czas trwania delegacji.
- Opłaty za wnioski: Koszty uzyskania zezwoleń były pięciokrotnie wyższe niż zaświadczenia o legalnym pobycie obywateli UE, co zostało uznane za nadmierne.
Wniosek prejudycjalny miał na celu ustalenie, czy przepisy unijne, w tym art. 56 i 57 Traktatu o funkcjonowaniu UE (TFUE), stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, które wymagają, aby pracownicy będący obywatelami państw trzecich delegowani na ponad 90 dni posiadali indywidualne zezwolenia na pobyt, którego ważność zależy od zezwolenia na pobyt w kraju delegującym i nie może przekroczyć dwóch lat, a uzyskanie którego wiąże się z opłatami.
Ograniczenia ważności zezwoleń
Holenderskie przepisy przewidują, że czas obowiązywania zezwolenia na pobyt pracowników delegowanych nie może przekraczać okresu ważności ich zezwoleń w kraju macierzystym. Sekretarz stanu, przedłużając czas pracy delegowanych, wydał zezwolenia na pobyt o tej samej długości co słowackie zezwolenia. Skarżący argumentowali, że takie ograniczenia są nieproporcjonalne w kontekście swobody świadczenia usług, co gwarantuje art. 56 TFUE. TSUE uznał jednak, że takie przepisy mogą być uzasadnione, jeśli mają na celu zapobieganie nielegalnemu pobytowi i wjazdowi, a także ochronę porządku publicznego. Oznacza to, że pracownicy delegowani na ponad 90 dni nie mogą automatycznie korzystać z prawa dostępu do rynku pracy w kraju delegowania.
Koszty uzyskania zezwoleń
W kontekście wysokości opłat, TSUE stwierdził, że kwoty te były porównywalne z kosztami uzyskania zwykłego zezwolenia na pracę dla obywateli państw trzecich. Opozycja wskazywała jednak, że te opłaty były pięciokrotnie wyższe niż opłaty dla obywateli UE, co utrudniało swobodne świadczenie usług. Trybunał zauważył, że takie opłaty mogą być ograniczeniem swobody usług, ale jednocześnie prawo unijne nie zakazuje ich pobierania, o ile nie są one nieproporcjonalne.
Wyrok TSUE
Trybunał orzekł, że art. 56 i 57 TFUE nie wykluczają przepisów krajowych, które wymagają od pracowników delegowanych na ponad 90 dni uzyskania zezwolenia na pobyt, pod warunkiem, że warunki te nie są nieproporcjonalne. Zezwolenia mogą być ograniczone do ważności dokumentów z kraju delegującego, a także mogą wymagać opłat porównywalnych z opłatami za zezwolenia na pracę dla obywateli państw trzecich.
Wnioski praktyczne
Z wyroku TSUE wynika, że przepisy holenderskie dotyczące obowiązku uzyskania dodatkowego zezwolenia na pobyt przez obywateli Ukrainy są zgodne z unijną swobodą świadczenia usług. Niemniej jednak każda delegacja powinna być oceniana indywidualnie, biorąc pod uwagę możliwość zastosowania wyjątków od tego obowiązku. W razie potrzeby pomocy w kwestiach związanych z delegowaniem obywateli Ukrainy do innych krajów UE, można skontaktować się z odpowiednimi ekspertami.
