Jedną z najważniejszych decyzji, jakie musi podjąć przedsiębiorca prowadzący działalność, jest decyzja o wyborze formy opodatkowania. W 2022 r. podatnicy mają w zasadzie do wyboru trzy główne formy: opodatkowanie na zasadach ogólnych, podatek liniowy i ryczałt ewidencjonowany. Z obowiązującej dotychczas karty podatkowej mogą skorzystać wyłącznie te osoby, które już wcześniej były do niej zgłoszone. W niniejszym artykule omawiamy jedną ze wskazanych form ( ryczałt ewidencjonowany ) odpowiadając w szczególności na pytania, kto może z niej korzystać, co jest w niej przedmiotem opodatkowania i jak złożyć zeznanie roczne.
Na czym polega rozliczanie ryczałtem- Najważniejsze kwestie
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych uznaje się za prostszą formę opodatkowania niż pozostałe dwie wymienione formy: opodatkowanie na zasadach ogólnych i podatek liniowy. W odróżnieniu od tych form podstawą opodatkowania ryczałtem nie są osiągnięte przez podatnika dochody, lecz przychody – po uwzględnieniu przysługujących odliczeń.
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają ( na wniosek podatnika ) przychody:
- z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej,
- z tytułu rolniczego handlu detalicznego.
Warto również pamiętać, że od 2023 roku opodatkowaniu ryczałtem będą obowiązkowo podlegać przychody uzyskiwane z tytułu najmu prywatnego, czyli najmu prowadzonego poza działalnością gospodarczą.
W przypadku zastosowania ryczałtu podatnik nie może uwzględnić w rozliczeniu kosztów uzyskania przychodów. Nie może on ponadto rozliczyć się wspólnie z małżonkiem albo jako samotny rodzic, a także odliczyć od ryczałtu ulgi na dziecko.
Jeżeli jednak przedsiębiorca prowadzi działalność opodatkowaną ryczałtem, a zarazem osiąga dodatkowe przychody opodatkowane, np. na zasadach ogólnych, wówczas może skorzystać z ulgi na dziecko w związku z tymi przychodami.
Tym, co wyróżnia opodatkowanie ryczałtowe spośród innych form opodatkowania, jest także możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości (ewidencji przychodów).
Stawki ryczałtu zależą od rodzaju prowadzonej działalności i wynoszą od 2% do 17%.
Podmioty uprawnione do skorzystania z ryczałtu ewidencjonowanego
Kto może stosować rozliczanie ryczałtem? Uprawnienie do skorzystania z tej formy opodatkowania przysługuje:
- osobom fizycznym osiągającym przychody z działalności gospodarczej,
- przedsiębiorstwom w spadku,
- spółkom cywilnym, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
- spółkom cywilnym osób fizycznych i przedsiębiorstw w spadku,
- spółkom jawnym, których jedynymi wspólnikami są osoby fizyczne,
pod warunkiem, że przychody wymienionych podmiotów w poprzednim roku podatkowym nie były wyższe niż 2 mln euro (obliczonego według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku) – a także:
- rolnikom dokonującym sprzedaży w ramach rolniczego handlu detalicznego.
Warto mieć na uwadze, że w przypadku prowadzenia działalności zarówno samodzielnie, jak i w formie spółki limit 2 mln euro oblicza się odrębnie dla obydwu tych działalności.
Kto nie może zastosować opodatkowania w formie ryczałtu? Do podmiotów, którym przepisy zabraniają wyboru ryczałtu jako formy opodatkowania, należą osoby, które:
- opłacają w tym samym roku podatek w formie karty podatkowej,
- korzystają z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
- osiągają w całości bądź części przychody z prowadzenia apteki,
- osiągają w całości bądź części przychody z działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
- osiągają w całości bądź części przychody z działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
- wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym – z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii.
Przepisy prawa podatkowego przewidują również dodatkowe wyłączenia podmiotowe. Z opodatkowania w formie ryczałtu nie mogą skorzystać osoby w tym roku podatkowym, w którym podejmują działalność po zmianie:
- z działalności wykonywanej samodzielnie na działalność wykonywaną w formie spółki z małżonkiem,
- z działalności prowadzonej w formie spółki małżonków na działalność prowadzoną na jednego albo każdego ze współmałżonków,
- z działalności prowadzonej samodzielnie przez jednego małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka.
Opodatkowanie ryczałem – przedmiot opodatkowania
Przedmiot opodatkowania ryczałtem mogą być przychody z tytułu:
- działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie,
- przedsiębiorstwa w spadku,
- działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki cywilnej osób fizycznych,
- spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku,
- działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki jawnej osób fizycznych.
Należy ponadto pamiętać, że przepisy prawa podatkowego przewidują szereg zwolnień od opodatkowania ryczałtem. Przykładowo, nie stanowią podstawy opodatkowania ryczałtem przychody z tytułu:
- odpłatnego zbycia zabytku ruchomego, takiego jak muzeum czy biblioteka,
- odszkodowania za szkody w środku trwałym ( z wyłączeniem samochodów osobowych ) w części wydatkowanej w roku podatkowym lub w roku bezpośrednio,
- wynajmu pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5.
Listę wszystkich zwolnień zawiera przepis art. 10. Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Przepis ten interpretatora do wskazanych przepisów Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Działalność na ryczałcie a stawki
Jak powiedzieliśmy, stawki ryczałtu wynoszą od 2% do 17% procent w zależności od typu działalności. Stawka wynosi:
- 2% w przypadku przychodów ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy,
- 3%w przypadku m.in. działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,
- 5,5% w przypadku m.in. przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton,
- 8,5% w przypadku m.in. przychodów ze świadczenia usług w zakresie edukacji,
- 8,5% przychodów do kwoty 100 tys. zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 tys. zł z tytułu np. świadczenia usług związanych z zakwaterowaniem,
- 10% przychodów ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek,
- 12% przychodów ze świadczenia takich usług, jak np. usług związanych z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego,
- 14% przychodów ze świadczenia takich usług, jak np. opieka zdrowotna,
- 15% w przypadku przychodów osiąganych między innymi w zakresie świadczenia usług reprodukcji komputerowych nośników informacji,
- 17% w przypadku przychodów osiąganych ze świadczenia usług w zakresie wolnych zawodów, np. w przypadku usług świadczonych przez prawników czy tłumaczy.
Ryczałt podatkowy – jak złożyć zeznanie?
Na osobach, które korzystają z ryczałtu ewidencjonowanego, spoczywa obowiązek złożenia następujących dokumentów w terminie od 15 lutego do końca lutego:
- zeznania PIT-28 za rok poprzedni, w którym należy podać szczegółowe informacje o przychodach, w odniesieniu do których miała zastosowanie ryczałtowa forma opodatkowania,
- zeznania PIT-28S za rok poprzedni, w którym należy podać szczegółowe informacje o przychodach, w odniesieniu do których miała zastosowanie ryczałtowa forma opodatkowania – w przypadku, gdy podatnikowi przysługuje status przedsiębiorstwa w spadku.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – podsumowanie
Skorzystanie z ryczałtu wiąże się z szeregiem korzyści dla przedsiębiorcy. Stawki opodatkowania w przypadku ryczałtu są stosunkowo niskie, przedsiębiorca może skorzystać z uproszczonej ” tańszej ” księgowości, nie spoczywa na nim ponadto obowiązek składania w ciągu roku deklaracji podatkowych. Należy jednak pamiętać, że opisywana forma opodatkowania ma swoje wady. Przede wszystkim dotyczy ona wyłącznie wymienionych w przepisach prawa podatkowego form działalności. Ponadto – o czym wspomnieliśmy na początku – przedsiębiorca korzystający z ryczałtu nie ma możliwości rozliczenia się ze współmałżonkiem bądź dzieckiem czy też odliczenia kosztów uzyskanego przychodu. W praktyce decyzja o wyborze ryczałtu zależy od tego, jak duże wydatki ponosi przedsiębiorca w związku ze swoją działalnością – jeśli są one niewielkie, ryczałt może okazać się atrakcyjny pod względem finansowym.
